Sağlıkta Etkili İletişim

Sağlıkta etkili iletişimin önemi her geçen gün artmaktadır. İletişim, bir kaynaktan (kişi, kişiler veya organizasyon), bir araçla (yazılı, sözlü, görsel veya beden dili ile), bilgi, haber, düşünce, durum, duygu veya kültürün bir başka insan veya insan topluluklarına aktarılmasıdır.

Sağlık çalışanları arasındaki iletişim hasta bakım sürecini doğrudan etkileyen, bazen de hasta bakım sürecini tamamlayan diğer önemli unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Hastaneler ve sağlık kurumları için, hastaların uygun bakım almasını sağlamak, prosedürleri uygulamak ve tanı koymaktan daha fazla şey gerektirir. İletişim, sağlık sürecinin her aşamasında önemli bir unsurdur.

Etkili iletişim; doğru zamanlı, kesin, tam, belirsizlik taşımayan ve alıcı tarafından anlaşılan, hataları azaltan ve hasta bakımında iyileşmeyle sonuçlanan iletişimdir. İletişim, sağlık hizmetlerinin sunumunda sıklıkla ortaya çıkan tıbbi hatalara doğrudan neden olması bakımından önemlidir. The Joint Commission tarafından 1995-2005 yılları arasında tüm kategorilerde 3548 adet Sentinel Olayın kök nedenleri incelendiğinde ilk sırada iletişimin yer aldığı görülmektedir.

İletişimi Etkileyen Faktörler:

• Sağlık hizmetlerinin karmaşık olması,
• Hiyerarşi (hekim-hemşire, hemşire-personel arasında),
• Dil farklılıkları
• Orderların okunaksız olması/net açıklama olmadan yazılan orderlar
• Hastalarla ilgili eksik bilgiler
• Yoğun ve stresli çalışma ortamları
• Hastanın durumu ve tedavi planlarındaki günlük-anlık değişikliklerin bildirimi için standart yöntem belirlenmemesi
• Gürültü

Hasta İle İletişim:

Hastaların ilgi ve şefkat beklemeleri çok doğaldır. Bu nedenle gösterilecek güler yüz ve samimi bir ilgi, iletişimin başlangıcında gösterilen en etkili tutum ve davranış olarak kabul edilmektedir. Bunun tam tersi olarak, hasta olmaları nedeniyle kaygı ve korku gibi duygular taşıyan hastalarla kurulacak iletişimde ilgisiz, sinirli ve asık suratlı bir iletişim tarzı, hastanın sağlığına olumsuz etki yapabilir. Sağlık personelinin hasta ile sağlıklı iletişim kurmalarını engelleyen bazı nedenler vardır. Bazıları sağlık personelinin hasta ile olan iletişimde tıbbi terminolojiyi kullanması sağlıklı iletişimi engelleyen en önemli faktördür.

Sağlık personeli hasta ile olan iletişiminde hastanın eğitim durumu, kültürel ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak iletişime girilmelidir. Uygun dil ve iletişim tarzı dikkate alınmadan kurulan iletişimde hastalar korku, utanma, çekinme gibi duygulara kapılarak soru sormaktan kaçınmaktadır. Bu tür iletişim sorunlarını ortadan kaldırmak için hastalara empatik yaklaşım sergilenmeli ve tıbbi terim kullanmaktan kaçınılmalıdır. Hastanın sorularına yanıt alma hakkı vardır. Etkili bir dinleme ile hastanın soruları, hastaya sosyo – kültürel özelliklerine uygun, açık, net ve anlaşılır bir dille gerekli bilgilendirme yapılmalıdır. Hasta hastalığı ile ilgili tedavi süresince neler yapması gerektiği konusunda aydınlatılmalıdır.

Sağlık personelinin hasta ile sağlıklı iletişim kurmalarını engelleyen nedenleri ortadan kaldırmak için sağlık personelinin dikkat etmesi gereken noktaları şöyle özetleyebiliriz:

• Hasta ile ilk karşılaşmada kendisini rahat hissedeceği bir ortam yaratmak,
• İlgi ve güler yüzle karşılamak,
• Etkin dinleme, etkin ve birbiri ile tutarlı sözlü ve sözsüz iletişim kurmak,
• Hastanın sözsüz iletişim ile ortaya koyduğu beden dili ipuçlarını değerlendirmek,
• Tıbbi terimlerden kaçınarak anlaşılması kolay bir dil kullanmak,
• Hasta ile empati kurmak,
• Sözlü ve sözsüz iletişim ile hastanın verilen bilgileri doğru olarak algılayıp algılamadığını ortaya çıkarmak, 
• Sağlık personeli-hekim ve hasta üçlüsünün bulunduğu ortamda hastayı unutmamak,
• Gerektiğinde sorular sorarak bazı açıklamalar yapmak ve hastanın tüm sorularını cevaplandırmak.
• İletişim sırasında hastanın görme, işitme ve doku kanallarını etkileyebilecek ısı, ışık, havalandırma durumlarını dikkate almak,
• Rutin işler sırasında iletişimin kopabileceği dikkate alınarak geribildirimde bulunmak, 
• Servisteki diğer sağlık personelleri ile iyi ilişkiler kurmak,
• Hastanın konuşmasını cesaretlendirmek için zaman zaman sessiz kalmak, konuşması için fırsat vermek, kendi bakımı ile ilgili alınacak kararlarda işbirliği yapmak, kendine olan inancı ve güvenini güçlendirmek,
• Hasta ile konuşurken ses tonunu iyi ayarlamak,
• Hastanın sağlığına kavuşmasında ona yardımcı olacak inançları desteklemek