Türkiye’de Kanserin Ekonomik Maliyetleri

Türkiye’de Kanserin Ekonomik Maliyetleri: Bir Hesaplanabilir Genel Denge Modeli Yaklaşımı adlı çalışmada kanser hastalığının ekomonik maliyeti araştırılmıştır.

Hastalık maliyeti çalışmalarında maliyetler doğrudan maliyetler ve dolaylı maliyetler olmak üzere ikiye ayrılmakta hastalıklar için ayrılan parasal kaynaklar, doğrudan maliyetleri oluştururken, hastalıkların yol açtığı verimlilik kayıplarından oluşan çıktı kayıpları dolaylı maliyetleri oluşturmaktadır. Türkiye’de hastalık bazında harcama istatistikleri bulunmamaktadır. Sadece 2008-2012 döneminde SGK tarafından kanser ilaçlarına yapılan ödeme istatistiklerine ulaşılmıştır. Bu nedenle doğrudan maliyetler 2008-2012 döneminde SGK tarafından kanser ilaçları için yapılan ödemeleri kapsamaktadır.

Kanserin Dolaylı Maliyetleri

Bu çalışmada kanserin dolaylı maliyetleri iki farklı yaklaşımla ele alınmıştır. Birinci yaklaşımda kanser harcamalarının yatırım olanaklarında meydana getirdiği azalmadan kaynaklanan çıktı kaybı analiz edilirken, ikinci yaklaşımda kanser nedeniyle ortaya çıkan verimlilik kaybının çıktı düzeyinde meydana getirdiği azalma analiz edilmiştir.

Kanserin Doğrudan Maliyetleri

Bir hastalığın tedavisi için katlanılan bütün parasal maliyetler doğrudan maliyetleri ifade etmektedir. Türkiye’de hastalık bazında harcama istatistiği yayınlanmamaktadır. Sadece 2008-2012 döneminde SGK tarafından kanser ilaçlarına yapılan ödeme miktarlarına ulaşılabilmiştir.

Kanser İlaçlarına SGK tarafından Yapılan Ödemeler

2008 yılında kanser ilaçları için yapılan harcama tutarı 520 milyon TL iken, 2009 yılında bu tutar yaklaşık olarak 616 milyon TL’ye yükselmiştir. 2010 yılında 489 milyon TL harcanırken, 2011 yılında 431 milyon TL harcanmış, 2012 yılında bu tutar 458 milyon TL’ye yükselmiştir.

Kanser Tedavisi Nedeniyle SGK tarafından Özel Hastanelere Yapılan Ödemeler

Kanser tedavisi nedeniyle SGK tarafından özel hastanelere yapılan ödemeleri göstermektedir. 2008 yılında kanser tedavisi nedeniyle SGK tarafından hastanelere yapılan ödeme 1 milyon 218 bin TL ödenirken, 2010 yılında 7 kat artarak 7 Milyon 99 bin TL’ye ulaşmıştır. 2012 yılında bu rakam 10 Milyon 371 bin TL’dir.

Kanserle Mücadele Politikalarının Başarılı Olması

Kanserle mücadele politikalarının başarılı olması durumunda tarım ve madencilik sektöründe %0,01, imalat sektöründe %0,0001, enerji sektöründe %0,006, inşaat sektöründe %0,008 ve hizmet sektöründe %0,04 artış olacaktır. Toplam çıktı düzeyindeki değişme %0,01’dir.

Üretim faktörü düzeyindeki artışlar emek verimliliğini pozitif etkilerken, kanser insidansındaki artışlar emek verimliliğini negatif etkilemektedir. Kanserin emek verimliliğinde yol açtığı azalma ulusal gelir düzeyinde de azalmaya neden olmaktadır.

Koruyucu Sağlık Politikaları

Hem dünya genelinde hem de Türkiye’de kanser insidansındaki artışa bağlı olarak kanser harcamalarının devlet bütçesiyle karşılanamayacak boyutlara ulaşması beklenmektedir. Dünya Sağlık Örgütü hem emek stokunu aşındırıcı etkilere sahip olması hem de kaynak dağılımını bozucu etkiler yaratacak şekilde yüksek maliyetlere yol açması nedeniyle ülkeleri koruyucu sağlık politikaları uygulamaya davet etmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada Türkiye’de kanserin doğrudan ve dolaylı maliyetleri araştırılmıştır. Kanser hem diğer sektörlere yatırım olanaklarını hem de iş gücü verimliliğini azaltarak gelir düzeyini azaltması bakımından ekonomik kalkınmayı negatif etkilemektedir.

Kaynak:Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2018; 21(1): 87-101