Gelişmekte Olan Teknolojiler Sonucu Sağlıkta Oluşacak Yeni Meslekler

Sağlıkta Oluşması Beklenen Yeni Meslekler

Gelişmekte olan teknolojilerin sağlıkta oluşturacağı meslekler teletıp sistemleri uzmanı, sağlıkta büyük veri analisti, klinik iş analisti, arttırılmış/sanal gerçeklik destekli cerrahi planlayıcı, plastik/rekonstrüktif ve estetik cerrahi 3 boyutlu yazıcı uzmanı, sanal hastane yöneticisi, derin öğrenme uzmanı, sentetik organ tasarımcısı, epigenetik danışmanlık ve sağlık hizmetleri içeriği
sağlayan ses asistanı tasarımcısıdır.

Konu içerik olarak tamamen ne sağlık bilimleri enstitüsü, ne fen bilimleri enstitüsü ne de sosyal bilimler enstitüsü çatısı altındadır. Sayısal Yöntemler, Yönetim Bilişim Sistemleri, Enformatik, Endüstri Mühendisliği, Sağlık Yönetimi, Sağlık Bilişim Sistemleri konuya ilgi duyabilecek potansiyel üniversite bölümleri ve anabilim dallarından bazılarıdır.

Teletıp Sistemleri Uzmanı

Doğumda beklenen yaşam süresindeki artışla beraber ülkelerdeki yaşlı nüfus yoğunluğu artmaktadır. Ayrıca kronik hastalıklar da artış göstermektedir. Bundan dolayı sağlık sektörleri üzerindeki yük gün geçtikçe artmaktadır. Bu yükü  hafifletmek için öne çıkan uygulamalardan biri teletıp uygulamalarıdır. Birbirinden çok farklı yapılarda teletıp sistemleri mevcuttur. Uzaktan kalp takibi ve inme rehabilitasyonu gibi terapötik amaçlar önceliklidir. Teletıp sistemlerinin bu özelliği, maliyetleri azaltabilmektedir. Hasta sayısı ve hastalık çeşitliliği arttıkça Nesnelerin İnterneti konseptinin sağlıktaki karşılığı olan Tıbbi Nesnelerin İnterneti teknolojisinde gelişmelerin olması beklenmektedir.

Sağlıkta Büyük Veri Analisti

Sağlık verileri, karar vermek ve tahminlerde bulunmak için analize ihtiyaç duymaktadır. Hekimlerin sağlık sektöründeki büyük verilerin potansiyelini kestirmek konusunda daha fazla bilgilendirilmesi yarar sağlayacaktır. Mayahi vd. 2018 yılında yaptıkları çalışmada kanıta dayalı tedavi sağlamanın, öngörücü analizler yapmanın ve etkin sağlık hizmeti sunmanın sağlık hizmetlerinde analitik uygulamanın temel potansiyel faydaları olduğu sonucuna varmışlardır. Sağlıkta büyük veri uzmanlarına ihtiyaç duyulmaktadır. MacDonald 2017 yılında yaptığı çalışmada sağlık hizmetlerinde beş “büyük veri” eğilimi açıklamaktadır.

Klinik İş Analisti

Genellikle işletme mühendisleri, işletme ve endüstri mühendisliği mezunları arasından seçilmektedir. Ancak sağlık hizmetleri sektöründe kendini bu konularda geliştirmiş sağlık yönetimi bölümü mezunlarının avantajı olmaktadır. Hastane süreçlerine hâkim olan bu mezunlar kendilerini iş analizi, süreç ve iş akışı analizleri, veri analizleri, veri görselleştirme, sunum ve raporlama
teknikleri gibi konularda geliştirdikleri takdirde klinik iş analisti olabilmektedirler. 

Arttırılmış/Sanal Gerçeklik Destekli Cerrahi Planlayıcı

Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality, AR), hastalar için sağlık uzmanlarından aldıkları tedavi kalitesini önemli ölçüde artırabilmektedir. Minimal invaziv cerrahi ile ilgili riskler, cerrah için hasta ile ilgili gerekli verileri cerrahın hemen önünde ve merkezde tutarak azaltılabilir. AR teknolojisi sayesinde cerrahlar ameliyatlarda taktıkları akıllı gözlüklerle görevlerine daha iyi odaklanabilmektedirler. Böylece hatalar en aza inmekte ve çoklu görev ihtiyacı minimize edilebilmektedir

Plastik/Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi 3 Boyutlu Yazıcı Uzmanı

Sağlık hizmetlerinde de 3 boyutlu baskı uygulamaları önem kazanmaktadır. Özel ortopedik implantlar, ilaç testi için canlı hücrelerden yapılan “organoidler”, terdeki belirli biyobelirteçleri tespit eden “canlı dövmeler” için canlı hücreler bu örnekler arasındadır. Gelecekte, yanık veya kaza mağdurlarına, kendi hücreleri kullanılarak yetiştirilen ve rekonstrüktif cerrahide kullanılmak üzere 3 boyutlu basılmış yeni bir cilt verilebileceği öngörülmektedir

Sanal Hastane Yöneticisi

Özellikle ABD’de sanal hastaneler popülarite kazanmaktadır. Mercy Virtual bu hastanelerden biridir. Kendisine “yatağı olmayan bir hastane” olarak isimlendiren 330 personeli bulunan Mercy Virtual hastaların tamamını tele-sağlık temelli yaklaşımlarla yönetmektedir. İleride, bu tür tesislerin sayısının artışı öngörülmektedir. Uzaktan hizmet verilmesi ile ilgili teknolojilere aşina, etik değerlere bağlı sanal hastane yöneticilerine ihtiyaç duyulacaktır.

Derin Öğrenme Uzmanı

Derin öğrenme insan faktörüne ihtiyaç duymadan sistemin kendisinin öğrenmesidir. Yapay Sinir Ağları verinin girdi ve çıktı parçaları arasındaki ilişkileri arayarak, model kuran ve kurduğu modelin kendi hatalarını tekrar tekrar düzelterek büyük miktarlarda veriden “öğrenen” yapay zeka yöntemidir. Yapay sinir ağlarının çok sayıda gizli katmandan oluşan özel türlerinin kullanıldığı derin öğrenme sağlık verilerinin analizinde kullanılabilmektedir. Derin öğrenme uzmanlarının yapay zekâ, makine öğrenimi ve derin öğrenme konusunda tecrübelerinin olması, aynı zamanda giyilebilir teknolojiler ile bütünleşik sistemleri kurabilmesi gerekebilecektir.

Sentetik Organ Tasarımcısı

Teknolojinin daha önemli çıktıları yakında canlı doku ve taşınabilir organların tasarımında kendini gösterecektir. Bu organlar büyük olasılıkla organ reddini azaltmak için hastanın
kendi hücreleri kullanılarak basılacaktır. Tıp araştırmacıları halihazırda vücut parçalarının veya organlarının değiştirilmesine yardımcı olmak için canlı dokular oluşturmaya çalışmaktadır

Epigenetik Danışmanlık

Canlının genetik kodlarının genotipini oluştururken, genotip ve çevre etkileşimi sonucunda ortaya çıkan görüntüsü ve özellikleri ise fenotipini oluşturmaktadır.
Epigenetik, altta yatan DNA sekansında değişiklik içermeyen gen ekspresyonunun çalışmasıdır. Vücuttaki her hücre aynı gen grubunu içerir, ancak genlere yapılan işaretler hücre işlevini dikte eden belirli genleri açar ve kapatır. Bu epigenetik işaretlerin çoğunun diyet ve stres gibi çevresel faktörlerden önemli şekilde etkilendiğine ve kanser, obezite ve psikolojik
rahatsızlıklardan sorumlu olabileceğine inanılmaktadır.

Sağlık Hizmetleri İçeriği Sağlayan Ses Asistanı Tasarımcıları

Sağlıkta ses temelli sanal asistanların önemli bir pazar potansiyeli bulunmaktadır. Yaşlıların ve kronik hastaların evde bakımı sırasında tıbbı destek vermek için Amazon’un Alexa ve Google Assistant gibi ses temelli sanal asistanları tercih edilmektedir. Bu uygulamalar hala gelişim sürecindedir. Hali hazırda bu sistemleri bilgisayar mühendisliği kökenli yazılımcılar geliştirmektedir. Ancak gelecekte ses asistanları ek sağlık hizmetlerini desteklemek için geliştikçe, içeriği geliştirebilecek etki alanı uzmanlarının doğru ve alakalı içerik sağlamak için uygun kişilerden ve uzmanlıklardan seçilmesi zorunluluğu ortaya çıkacaktır. Sağlık eğitimi almış kişiler içinden bu alana yönelenler tasarım, geliştirme ve güncelleme aşamalarında önemli roller üstlenecektir.

Kaynak : Önder G., Önder E. & Özdemir M. (2019). Gelişmekte olan teknolojiler sonucu sağlikta oluşacak yeni meslekler. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(Ek Sayı), 71-80